ادعیه و زیارت‌هایی در مفاتیح، صحیفه سجادیه و … ذکر شده است که اکثر مسلمان‌ها به آن‌ها پناه می‌برند و آن‌ها را می‌خوانند و به نوعی با خواندن این ادعیه و زیارات آرامش گرفته و یا حاجت‌روا می‌شوند.
یکی از این زیارات توصیه شده که اکثر افراد با آن آشنا هستند و در هر ایامی به‌ویژه در روزهای محرم و صفر خوانده می‌شود، زیارت عاشوراست. زیارتی که با نامش ذهن به سمت امام حسین(ع) رفته و یاد مظلومیت ارباب شهید دل‌ها را می‌سوزاند.
زیارت عاشورا، از معروف‌ترین، رایج‌ترین و حماسی‌ترین زیارت‌نامه‌هایی است که از سوی ائمه اطهار(ع) به ما رسیده است. این زیارت نخست توسط امام محمد‌باقر(ع)، به «علقمه حضرمی» آموخته شده است، قدیمی‌ترین سند زیارت عاشورا، از «ابن قولویه قمی» است که در کتاب «کامل الزیارات» نقل شده و دیگری از مرحوم «شیخ طوسی» است که در کتاب «مصباح المتهجد» آورده شده است.
از نکات قابل توجه در اهمیت و جایگاه زیارت عاشورا این است که زیارت عاشورا حدیث قدسی است و از سوی خداوند تبارک و تعالی به جهت عظمت شأن امام حسین(ع) و واقعه عاشورا توسط فرشته وحی «جبرئیل» به رسول خدا(ص) نازل شده است و به وسیله امام باقر(ع) پس از واقعه کربلا در اختیار شیعیان قرار گرفته است.
علت لعن و برائت جستن در زیارت عاشورا
صفوان بن مهران از اصحاب امام(ع) می‌گوید «امام صادق(ع) به من فرمود بر خواندن این زیارت «عاشورا» مواظبت کن. پس به‌درستی که من، ضامن قبولی زیارت کسی هستم که از دور و نزدیک، این زیارت را بخواند، که سعی او مشکور باشد، سلام او به آن حضرت برسد و محجوب نماند و حاجت او از طرف خدا برآورده شود و به هر چه که خواهد برسد و خدا او را نومید نگرداند».
طبق سخنان آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی، سرّ این‌که سفارش کردهاند هر روز زیارت عاشورا بخوانید و نسبت به اهل بیت(ع) تولّی داشته و بر آنان صلوات و درود بفرستید و از دشمنانشان تبرّی بجویید، برای آن است که طرز فکر معاندان ایشان منفور شود وگرنه هماکنون سخن از معاویه و یزید نیست تا آن‌ها را لعنت کنیم، نام و یاد آن‌ها رخت بربسته و قبرشان نیز زباله‌دانی بیش نیست، الآن سخن از فکر و راه یزید و یزیدیان عصر است.
همسر فرعون وقتی که به درگاه الهی دعا کرد، نگفت خدایا مرا فقط از فرعون نجات بده بلکه گفت «رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَكَ بَیتًا فِی الْجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ؛ بار الها تو خانه‌ای برای من نزد خود در بهشت بنا کن و مرا از شرّ فرعون (کافر) و کردارش و از قوم ستمکار نجات بخش» (تحریم/ آیه ۱۱).
آسیه گفت مرا از فرعون و فرعونیان، که طرفداران سنّت سیّئه و رفتار ناپسند او هستند، نجات بده این بدان معنا است که تفکرّ برای همیشه باقی می‌ماند هر چند که نام و عنوانش تغییر کند.
فضلیت و عظمت زیارت عاشورا به برکت شهادت عزیز‌ترین و مقرب‌ترین و محبوب‌ترین اولیای حق نزد رسول خدا(ص) و اسارت بهترین خاندان عالم پدید آمده است، زیارت عاشورا، اسرار مقامات عرفانی، معراج روحانی عشاق الحسین(ع) و شرح عرفان خاصه محمدیه است.
اوصاف و القاب به کار رفته شده در زیارت عاشورا
برخی از اوصاف و القابی که در زیارت‌های حضرت اباعبدالله الحسین(ع) برای ایشان ذکر شده است، مانند ثار الله، قتیل‌العبرات، اسیر الکربات، قتیل الظماء و … دارای مضامین ژرف و معانی بلند و اسراری در کاربرد آن‌هاست که درک آن‌ها جز به مدد آشنایی با تاریخ و فرهنگ اهل بیت(ع) و فلسفه قیام امام حسین(ع) ممکن نیست.
یکی از عبارت‌هایی که در زیارت عاشورا عنوان شده است ترکیب وصفی و اضافی «وتر الموتر» است که در اصل، وتر به معنای فرد، تنها و موتور، اسم مفعول از همین ریشه به معنای، تنها گذاشته شده است. برخی از دانشمندان اسلامی، درباره معنا و مفهوم این اصطلاح، سه احتمال داده‌اند که به شرح زیر است.
وتر به معنای یگانه و و مَوتور تأکید آن است در این صورت این عبارت در زیارت عاشورا به معنای این است که امام حسین(ع) در جهان، انسانی یگانه است. وتر به معنای فرد و شخص و مَوتور به معنای کسی است که افراد و پیروانی از او کشته شده باشند. وتر به معنای خون و مَوتور کسی است که خونش ریخته شده باشد. در این صورت معنای آن این است که حضرت اباعبدالله(ع)، کشته‌ای است که اصحابش نیز کشته شده‌اند.
زیارت عاشورا در كلام امامان معصوم
درباره فضیلت و اهمیت زیارت عاشورا از امامان معصوم(ع) احادیث فراوان نقل شده است، فردی به نام علقمه می‌گوید: به امام باقر(ع) عرض كردم اگر قصد زیارت امام حسین(ع) را از دور یا نزدیك داشتم چگونه زیارت كنم؟ حضرت در پاسخ فرمودند «مانند كسی كه سلام می‌دهد به سوی آن حضرت رو كن و با توجه و حضور قلب به آن سو نگاه كن و پس از گفتن الله‌اكبر این گونه بخوان «السلام علیك یا ابا عبدالله»، آن گاه حضرت فرمودند «به تحقیق این دعا دعایی است كه ملائكه آن را می‌خوانند و خداوند در قبال آن برای تو صد هزار درجه مینویسد و مثل كسی خواهی بود كه با امام حسین شهید شده باشد… و نوشته شود برای تو ثواب زیارت هر پیغمبری و رسولی و ثواب زیارت هر كه زیارت كرده حسین(ع) را از روزی كه شهید شده است».
در جای دیگر از قول صفوان، یكی از یاران امام ششم(ع) آمده است امام صادق(ع)، با اشاره به قبر امام حسین(ع) این زیارت را خواندند و سپس دو ركعت نماز به جا آوردند و به من(صفوان) فرمودند «هر گاه گرفتاری و حاجتی داشتی، در هر جا كه هستی این زیارت و دعای پس از آن را بخوان و از خدا حاجت بخواه؛ بی تردید خدا و پیامبر(ص) به وعده خود عمل می‌كنند و نیازت را بر می‌آورند».
فلسفه سجده آخر زیارت عاشورا
از ابتدا، این فراز سجده نداشته است، یعنی از ابتدا که این زیارت به وسیله حدیث قدسی بر پیامبر(ص) وارد شد، سجده نداشته است و سجده آن در روز عاشورا به وجود آمده است که سیدالشهدا از صبح روز عاشورا بنا به مناسبتی فرازی از زیارت را می‌خواندند و تا موقعی که حضرت به شهادت رسیدند تمام فرازهای زیارت را خواندند و بعد به شهادت رسیدند و این فراز سجده خوانده نشد تا زمانی که آن ملعون لعین بالای سر حضرت آمد تا سر مبارک ایشان را از تن جدا کند از جلو نتوانست سر را جدا کند، پیکر را برگرداند و سر را از قفا جدا کرد.
وارد شده است که وقتی پیشانی حضرت به خاک افتاد حضرت این فراز انتهایی را شروع کرد و فرمود «اللَّهُمَّ لَک الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکرِینَ» به همین دلیل این فراز را در حال سجده می‌خوانیم. باید دقت شود که امام حسین(ع) در چنین حالت و شرایطی خدای متعال را شکر می‌کند و این درس بزرگی برای ماست که در برابر سختی‌ها و گرفتاری‌هایی که قابلیت مقایسه با مصیبت بزرگ آن حضرت را ندارد، صبور و شاکر باشیم.
برای رسیدن به مقام قرب الهی نیز وسائل گوناگون وجود دارد اما وسیله مطمئن، راحت، سریع و … برای رسیدن به خداوند عشق به امام حسین(ع) است با عشق و ارادت به سالار شهیدان کربلا می‌توان سریع‌تر و مطمئن به هدف رسید. برای رسیدن به محبت، عشق و علاقه امام حسین(ع) نیز راه‌های گوناگون وجود دارد اما راهی که سریع‌تر انسان می‌تواند به وسیله آن به بارگاه امام حسین(ع) راه یابد و جزو شیفتگان و عشاق سیدالشهداء شود، از طریق خواندن زیارت عاشورا و خصوصاٌ مداومت به خواندن این زیارت شریف است.
ختم چهل روزه زیارت عاشورا
مرحوم آیت‌الله عبدالکریم حق‌شناس توصیه خاصی برای قرائت زیارت عاشورا داشت و بر این باور بود با این چله زیارت عاشورا امام حسین(ع) می‌توان به حاجت‌های بسیار بزرگ و نشدنی دست یافت.
شما چهل روز زیارت عاشورا بخوانید و در آن چهل روز مراقبت شدید نفس را عهدهدار باشید؛ هر حاجتی که از خدا بخواهید به شما داده می‌شود و اگر از خدا حاجتتان را نگرفتید، بیایید که من برای شما حاجتتان را از خدا میگیرم و من ضامن آن هستم.
کلید واژه#زیارت عاشورا#سجده#دعا#حدیث قدسی
