مناجات خمس عشر

مناجات خمس عشر

در خمس عشر ؛ امام سجاد(ع) در کتاب گهربار خود صحیفه سجادیه ادعیه زیبایی از خود به یادگار گذاشته که هر خواننده ای در حیرت میماند زیرا آنچه که در دل دارد سالها پیش با ادبیات زیبا در دل دعای مکتوب در صحیفه از لسان امام زین العابدین(ع) جاری شده ،خمس عشر از این دسته دعاهاست که هنگام خواندن آن مجذوب شده و در هر مناجات راه رستگاری را یافته و با زبان دل با خدا سخن میگویی

اینک با شما به بررسی این ادعیه میپردازیم

مناجات خَمْسَ عَشَر، مجموعه دعاهای پانزده‌گانه‌ای که از امام سجاد(ع) نقل شده است. این دعاها، در کتاب‌های الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار و مفاتیح الجنان نقل شده است. محور این فرازها مباحث اخلاقی و عرفانی است.

علامه مجلسی می‌گوید: «این مناجات را در برخی از کتاب‌های اصحاب دیدم که از امام سجاد(ع) روایت کرده‌اند» در حالی که ایشان نامی از آن کتاب‌ها نبرده و سند روایت را هم نقل نکرده است. شیخ حرّ عاملی نیز در «الصحیفة الثانیة السجادیة» این ادعیه پانزده‌گانه را از دعاهای سجادیه دانسته و بدون هیچ تردیدی به امام سجاد(ع) نسبت داده است. در مفاتیح الجنان نیز این مجموعه مناجات از بحار الانوار نقل شده است. چون سند روایت کامل ذکر نشده روایت خمس عشر مرسل است، اما مطالب و مفاهیم موجود در این مناجات‌ها با اصول و آموزه‌های قرآنی و دعاهای مأثور دیگر موافق است، و علامه مجلسی و شیخ حر عاملی آن را بدون تردید در سند و محتوا ذکر کرده‌اند؛ در نتیجه قابل اعتماد و معتبر است.

از دیدگاه عبدالله جوادی آملی نظم تدوینی خمس عشر قابل تأمل است و عالمان اخلاق باید نظم این ها را سامان دهند. وی معتقد است:

… چنانکه نظم تدوینی برخی ادعیه نیز قابل تامل است؛ مثلا، اولین مناجات از « خمس عشرة» که از امام سجاد (صلوات الله علیه) نقل شده، در ترتیب کنونی آن، « تائبان» و آخرین آن، « زاهدان» است؛ در حالی که اگر این پانزده مناجات پانزده مرحله، یا منزلت باشد، مناجات زاهدان، در ردیف مناجات‌های اولیه است، نه آخرین مناجات؛ یعنی، انسان، نخست توبه می‌کند و زهد می‌ورزد و از رذایل می‌رهد و سپس به فضایل بار می‌یابد که عالیترین فضیلت، «حب لقاء الله» و بالاتر از آن، «حب الله» است. همان طور که فقیه کارشناس یا اصولی صاحب نظر، مسائل فقهی یا اصولی را سامان می‌بخشد و مرتب می‌کند، عالم اخلاق نیز باید با بررسی‌های کارشناسانه، درجات سیر و سلوک را از ادعیه و مناجات‌ها کاملا استنباط کند. پس همان طور که عالمان اخلاق باید آیات، روایات و سیره معصومین (علیهم السلام) را سامان ببخشند، ادعیه و اذکار را نیز باید سامان بدهند؛ زیرا تبیین مراحل و مراتب ادعیه نیاز به بحث‌های علمی دارد.

معرفی دعاهای ۱۵ گانه خمس عشر

امام سجاد در طی ۱۵ روز متوالی برای عاقبت بخیری هر یک از بندگان خدا دعا کرده و به راز و نیاز ( مناجات) با خداوند کریم و بخشنده می پردازد. این دعاهای ۱۵ گانه مناجات خمس عشر امام سجاد (ع) شامل موارد ذکر شده در زیر می باشند :

√ التائبین : راز و نیاز توبه کنندگان

√ الشاکین : راز و نیاز شاکیان

√  الخائفین: راز و نیاز ترسیدگان

√  الراجین: راز و نیاز امیدواران

√  الراغبین : راز و نیاز دلدادگان

√  الشاکرین: راز و نیاز شاکران

√  المطیعین : راز و نیاز فرمانبران

√ المریدین : راز و نیاز ارادتمندان

√  المحبین: راز و نیاز دوستداران

√ المتوسلین : راز و نیاز توسل کنندگان

√ المفتقرین : راز و نیاز نیازمندان

√ العارفین : راز و نیاز عارفان

√  الذاکرین : راز و نیاز یادکنندگان

√  المعتصمین : راز و نیاز پناهجویان

√  الزاهدین : راز و نیاز پارسایان

کلید واژه: امام سجاد، صحیفه سجادیه ،خمس عشر ،دعا