روح انسان از دو بعد تشکیل یافته که به آن جسم لطیف نیز میگویند و دیگری بدن مادی، که به آن جسم کثیف نیز گفته شده.
هر سوالی که از پیامبر(ص) میشد، خداوند میفرمود: که ای پیامبر ما با صراحت به آن سوالات پاسخ بده اما زمانی که سوال از روح میشود خداوند متعال در قرآن کریم میفرمایند: وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُم مِّن الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِيلًا ﴿سوره اسراء آیه ۸۵﴾ یعنی: و در این باره از تو مى پرسند بگو از [سنخ] فرمان پروردگار من است و به شما از دانش جز اندكى داده نشده است.
پس در ذات روح نمیتوانیم کنکاش کنیم و به نتیجه ای نخواهیم رسید، اما اقسامی دارد که عبارتند از:
۱ـ جمادی و روح الحیات
۲ـ شهوت یا روح نباتی
۳ـ قدرت یا روح حیوانی
۴ـ ايمان یا روح انسانی
۵ ـ روح القدس یا روح امامت
۱- روح جمادی یا روح الحیات
پایین ترین درجه جمادی یا روح الحیات است، که به آن روح بدن هم گفته شده. این درجه در عالم جماد وجود دارد علت این نام گذاری بدین صورت است که، بدو تکامل از او شروع میشود، مثل خاک که گیاه از او میروید،
اين تعبیرهمان است که در تمام اشیاء و مخلوقات وجود دارد از اشیاء گرفته تا حیوانات و انسانها همه را شمل میشود، وقتی خداوند در قرآن میفرماید: سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ خداوند را تسبیح میگویند، هر چه که در آسمانها و زمین است، اشاره به این نوع دارد و اشیاء و جامدات به واسطه به آن هستند و تسبیح خداوند را میگویند، اما تسبیح آنها را ما نمی شنویم.
پیر مرد عربی چندتا سنگ ریزه کف دستش گرفت، خدمت پیامبر خدا(ص) رسید و گفت: به شما ایمان نمی آورم مگر این سنگ ریزه ها به سخن آیند و شهادت دهند شما پیامبر خدا هستی!!! پیامبر(ص) سنگ ریزه ها را کف دست گرفت و از سنگ ریزه ها سوال فرمودند: من کی هستم؟ به اذن خداوند سنگ ریزه ها به سخن آمدند: أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ و أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله ، پیر مرد به زانو در افتاد و مسلمان شد.
ما زمانی میتوانیم سخن اشیاء و حیوانات را بفهمیم که به عبودیت برسیم و پرده ها از جلو چشم ما کنار برود.
۲- شهوت یا روح نباتی
بالاتر ازروح نباتی قرار دارد، روح نباتی در گیاه هان، حیوانات و انسان ها وجود دارد و سبب بالندگی و رشد ظاهری میگردد،
۳- قدرت یا روح حیوانی
یک درجه بالاتر روح حیوانی قرار دارد، این دسته در حیوانات و انسان ها وجود دارد و افعال غریزی مانند خوردن و آشامیدن، خواب، شهوت، خشم و… را سبب میشود، که یکی از افعال آن سبب ایجاد نسل است.
۴- ایمان یا روح انسانی
پس از درجه حیوانی ؛روح انسانی قرار دارد، این دسته فقط در انسان وجود دارد و افعال فطری در این قسم قرار درد و سبب رشد و تکامل معنوی انسان میگردد و خداوند متعال به جهت اینکه انسان بتواند تفقه داشته باشد و دارای علم و آگاهی شود.